Hoi! Ik lulde laatst wat ‘stories’ aan elkaar via instagram over niethormonale anticonceptie en eindigde ook met de vraag of mensen vragen hadden en/of het interessant vonden erover te lezen. Dat was! Dus bij dezen. Een uitleg over hoe en wat ik bijhoud en hoe ik daaraan kan aflezen of ik in een vruchtbare periode zit of niet. Als het goed is zijn jullie geen sukkels btw, maar voor de zekerheid: gebruik de fertility awareness method níet als anticonceptie als je er niet genoeg van af weet! Deze blog lezen is dus níet genoeg. Ok dankjewel. Mocht je het nu wel doen en een baby krijgen móet ‘ie Falafelbroodjepoeppoep heten of je het nu wilt of niet, deal? Ok. Cool.

Nog even één dingetje: om deze methode te begrijpen, te vertrouwen en te gebruiken is het handig om te weten hoe de cyclus precies in elkaar zit. Daar heb ik ook een blog over geschreven en die kun je hier lezen.

Wat is FAM (fertility awareness method)?
Een vrouw is rond de 5 dagen per maand vruchtbaar. We zijn van onszelf eigenlijk zelfs maar 1 of 2 dagen vruchtbaar (op de dag van de ovulatie, of de dag erna waarop er nog een ovulatie kan plaatsvinden). Maar doordat sperma in goede omstandigheden rond de 5 dagen in leven kan blijven, is er een langere vruchtbaarheidsperiode.

De FAM methode leert je je vruchtbaarheidskenmerken opmerken en juist interpreteren, zodat je zelf weet wanneer je vruchtbaar bent en wanneer niet. Je kunt deze methode dus zowel als anticonceptie- als conceptiemethode gebruiken. Je maakt gebruik van drie vruchtbaarheidskenmerken: temperatuur, afscheiding, baarmoederpositie. Deze laatste is overigens niet bruikbaar op zichzelf, maar meer een extra zekerheidshulpmiddel voor de andere twee.

Dit is toch niet betrouwbaar?
Nouja, wel dus. Het heeft qua methode (dus bij perfect gebruik) een pearl-index van 0,4 wat ongeveer hetzelfde is als de pil en de nuvaring. Natuurlijk staat of valt deze methode wel met hoe verantwoordelijk je zelf bent. Net als dat je elke dag de pil zou slikken, moet je bij FAM (of in Nederland ook wel de sensiplan methode) elke dag je vruchtbaarheidstekenen opmerken en bijhouden. Daarnaast moet je ze ook echt serieus nemen. Echt heel veel tijd ben je er niet aan kwijt, en je temperatuur kan (moet) je zelfs snoozend in bed doen.

Kenmerk 1: Temperatuur
Praktijk
Het eerst wat ik ‘s ochtends doe als ik wakker word? Ik pak mijn thermometer van m’n nachtkastje en steek deze in mijn mond (en nergens anders :’)). Binnen 10 seconden hoor ik 3 piepjes en zie ik mijn basale lichaamstemperatuur (de temperatuur die je hebt als je na een nacht slapen wakker wordt is je basale lichaamstemperatuur). Deze voer ik vervolgens in in een app. Ik heb op het moment gewoon een thermometer van de Hema, maar als je deze methode voor het echie gaat gebruiken raad ik je sterk aan een betere te halen, eentje die tot 2 cijfers achter de komma kan, als je gewoon je cyclus wil gaan bijhouden om te kijken hoe het is etc, kun je prima met zo eentje het doen. Je kunt je temperatuur overigens ook vaginaal nemen, mocht je dat liever doen, belangrijk is dat je voor één van beide gaat en bij die keuze blijft.

Theorie
Normaliter heeft een vrouw een basale lichaamstemperatuur van tussen de 36ºC en de 36,5ºC. Na je eisprong (ovulatie) gaat deze echter omhoog (hoeveel verschilt per vrouw en per dag). Deze verhoging komt omdat na je eisprong je lichaam meer progesteron aanmaakt.  Als je merkt dat je temperatuur 3 dagen achter elkaar hoger is dan normaal ben je de avond van die 3e dag veilig. Je moet wat langer wachten omdat je een dubbele eisprong kunt hebben (zo ontstaan twee-eiige tweelingen!). Op de avond van de 3e dag kun je niet meer zwanger raken; de eicel leeft niet meer en kan dus niet meer bevrucht worden.

Opletten op:
Er zijn wat regeltjes voor het meten van je basale lichaamstemperatuur. Zo is je temperatuur minder/niet betrouwbaar als je gedronken hebt, ziek bent, en een kruik/elektrische deken gebruikt waar je die normaal niet gebruikt.
Daarnaast moet je minstens 3 uren slaap achter elkaar gehad hebben. Moet je minstens één uur niet je bed uit zijn geweest voor je meet (dus als om 8 uur je wekker gaat, maar je moet om 7:15 plassen, moet je óf langer blijven liggen voor je meet, óf je temperatuur meten voor je uit bed gaat om te plassen). En je moet ongeveer op dezelfde tijd meten elke dag. Het is niet erg als je 1 dag je temperatuur niet meet (of als je weet dat ‘ie onbetrouwbaar is), het gaat om het algehele patroon van je temperatuur.

Ik moet wel zeggen, dat na zo’n 2 jaar gebruikmaken van FAM ik weet wat mijn gebruikelijke temperatuur is, en ook wat mijn temperatuur ongeveer is na mijn ovulatie. Hierdoor kan ik iets minder strikt omgaan met het meten van mijn temperatuur. Ook begin ik soms pas met meten als ik weet dat mijn eisprong er aankomt. Dit zijn echter dingen die ik nú kan doen omdat ik het al zo lang doe en m’n lichaam daardoor zo goed ken.

  
Hierboven zie je mijn temperatuurgegevens, linker afbeelding: er staat “ovulation test positive” maar dat is niet van een test, ik schatte zelf op die dag mijn ovulatie. En als je kijkt dat mijn temperatuur daarna ineens van 36,2 naar 36,4 gaat had ik dat inderdaad goed. Ook bij de rechterafbeelding zie je dat, ondanks dat ik wat dagen mis, er een heel duidelijk verschil is tussen mijn temperatuur vóór mijn ovulatie, en de temperatuur daarna. Het blauwe gedeelte markeert (naja, het is een inschatting van de app) mijn vruchtbare periode. De een na laatste blauwe dag, met die streepjes erbij, is de geschatte ovulatie dag.

En hier in een beautiful grafiek de linker afbeelding van hierboven nog eens. Duidelijk een verschil.

Kenmerk 2: Afscheiding
Praktijk
Zoals ik in een van mijn vorige blogs al schreef gebruik ik zelf deze methode niet echt, ik voel me daarom ook niet compleet prettig bij het schrijven hiervan, maar ik wil jullie toch vertellen wat het ongeveer inhoudt.
Je baarmoeder scheidt vloeistoffen af, deze afscheiding kan onwijs verschillen afhankelijk van welk deel van je cyclus je in zit: perfect dus om te checken of je vruchtbaar bent of niet. Omdat ik dit kenmerk zelf nog wat te spannend vind aangezien het niet zo makkelijk is als je temperatuur, gebruik ik het niet in mijn keuze voor onveilige seks of niet. Maar ik check wel elke keer als ik naar de wc ga wat voor afscheiding ik heb.
Om het echter wél te gebruiken als deel van FAM moet je het in ieder geval 3 keer per dag checken (ochtend, middag, avond) en dus eigenlijk elke keer als je naar de wc gaat. Wat hierbij handig is, is het doen van ‘kegels’ (het aanspannen en loslaten van spieren in je vagina) omdat je hiermee de afscheiding naar buiten helpt komen.
Check de afscheiding onderaan je vagina (dicht bij je perineum) met je vingers of een tissue.  Hoe voelt het als je het langs elkaar heen en weer beweegt? Droog, plakkerig, waterig of glijdend/eiwit-achtig? (NIE VEGAN;)). Check hoe de afscheiding eruit ziet als je je vingers van elkaar doet: is het elastisch of juist niet? Voel ook hoe makkelijk je afveegt na het plassen.
Daarnaast is het belangrijk om de hele dag door te voelen hoe het voelt: merk je dat je vagina heel nat aanvoelt? Of juist niet?
Al deze bevindingen noteer je (aan het einde van de dag bijv.).

Theorie
Je baarmoeder is helemaal pro-bevruchting, en om dat zo goed mogelijk te laten verlopen wil het de spermacellen een handje helpen: hoe natter en eiwit-achtiger je afscheiding is, hoe makkelijker het sperma je eitje kan bereiken. Daarnaast overleeft sperma langer in het eiwitachtige slijm. Vlak na je ongesteldheid heb je dus waarschijnlijk weinig tot geen afscheiding (en in ieder geval niet eiwit-achtig), maar hoe dichter je bij je ovulatie komt hoe meer als glijmiddel het wordt.
Meestal ben je de eerste 7 à 9 dagen van je cyclus ‘droog’, vervolgens begint de afscheiding eerst plakkerig/kruimelig en niet doorzichtig (dan kan het zijn dat je in je 5 vruchtbare dagen zit)(5 omdat sperma dus zo lang kan overleven en dan nog leeft als je ovuleert), dan wordt het wateriger, romig, melkig en voelt je vagina vochtig. Vervolgens voelt het steeds natter en krijg je echt eitwitachtig, doorzichtig en onwijs elastisch slijm. Op de dag van je ovulatie zou je dit laatste slijm moeten hebben en zou het moeten voelen als glijmiddel.
Na je ovulatie wordt je vagina weer droog. Je kunt nog wel afscheiding hebben maar de algemene sensatie is droog.

Je afscheiding checken is een soort extra check naast je temperatuur om te weten wanneer je eisprong is. Daarnaast is er de regel ‘voor ovulatie ben je veilig op elke avond van een droge dag.’ Dus: heb je die dag geen “vruchtbare” afscheiding gehad, dan ben je veilig. Sperma kan niet lang genoeg overleven in een droge vagina, en het ontbreken van de afscheiding toont dat er nog niet genoeg oestrogeen is om een ovulatie te doen plaatsvinden.

Kenmerk 3: Baarmoederpositie
Praktijk
Zoals ik hierboven al zei, de positie van de baarmoeder is een soort extra hulpmiddel, deze is niet op zichzelf te gebruiken om je vruchtbaarheid aan af te lezen.  Het is een hulpmiddel vooral handig voor vrouwen die niet complete duidelijkheid halen uit de andere twee kenmerken.

Ik doe dit zelf niet echt, omdat ik dus voornamelijk gebruik maak van de onvruchtbare periode ná de ovulatie, die ik bepaal door temperatuur. Maar af en toe vind ik het wel interessant om te kijken hoe het nou zit, daarnaast breng ik tijdens m’n menstruatie m’n cup in, dus dan voel je vanzelf waar je baarmoeder is.

Je checkt je baarmoeder (met schone handen) elke dag, rond hetzelfde tijdtip, op het moment dat je niet meer ongesteld bent. Wees consistent hóe je je baarmoeder checkt: zittend, hurkend, staand. Het is allemaal goed, maar kies er eentje en blijf daarbij.
Hoe voelt je baarmoeder? Zit ze hoog, in het midden of juist heel laag in je vagina? En is ze hard, medium of zacht? Is je baarmoedermond open, een beetje open of dicht?
En check gelijk je uitscheiding nu je toch bezig bent :-)

Theorie
Zoals ik al schreef probeert je lichaam er álles aan te doen om bevruchting zo makkelijk mogelijk te maken. Hier dus ook. Hoe hoger, zachter, natter en meer open je baarmoeder(mond) is, hoe makkelijker de sperma bij het eitje kan.
Na je ovulatie zakt je baarmoeder onder invloed van progesteron, en door een tekort aan estrogeen. Ik kan me voorstellen (kan hier in mijn boeken even niks over vinden dus dit is gewoon mijn wilde fantasie) dat dit ook is om de ruimte te geven voor innesteling van een eventuele embryo.
Als je baarmoeder dus hard, laag, gesloten en ‘droog’ is, ben je dus in principe niet vruchtbaar (blijf rekening houden met die 5 dagen).

De eerste 5 dagen
Als je een duidelijke temperatuurshift gehad hebt (=als je een ovulatie gehad hebt), ben je ook ‘veilig’ op de eerste 5 dagen van je cyclus (dus vanaf het moment dat je ongesteld wordt).

********

Oke oke, het is weer heel veel allemaal. Ik zal in een andere blog nog eens kort alle ‘regels’ bij elkaar zetten. Zijn er nog vragen? Over de methode of persoonlijk?  Stel ze en dan verwerk ik die ook daarin!
Ok, en nog één keer: gebruik dit niet als anticonceptie methode als je er niet genoeg van af weet. Deze blog is niet voldoende. Hoe hilarisch het ook klinkt ik wil écht geen baby’s op mijn naam die Falafelbroodjepoeppoep heten.